ژئومورفولوژی دریاسر

تهیه و تدوین: دکتر اسماعیل طلوعی

ژئومورفولوژی دریاسر حاصل یک پدیده زمین ساختی است که در دوران چهارم زمین شناسی  (2 تا 2/5 میلیون سال قبل) رخ داده است.  در این رخداد توده عظیمی از کوههای پیرامون دره در اثر زمین لرزه به قعر دره دریاسر لغزیده و یک سد طبیعی ایجاد کرده است.

در نتیجه این رویداد دریاچه ای در دل دره عمیق بوجود آمد که با گذشت زمان طی هزاران سال با رسوبات رودخانه دریاسر پر شد و دشت هموار و وسیعی در دل کوههای بلند بوجود آورد که وسعت آن در نهایت در حد وسعت امروزی (حدود ۹۰ هکتار) به تعادل رسید.

نکته بسیار با اهمیت و استثنائی در خصوص ژئو- مورفولوژی دریاسر این است که تقریبا تمامی سدهای طبیعی در گذشت زمان در اثر سیلابهای مخرب ورودی و یا شسته شدن مصالح ریزدانه، بدنه آنها به کلی تخریب میشوند و رودخانه دوباره مسیر طبیعی خود را احیا میکند مانند سد طبیعی تخریب شده در دره لار ( محل سد لار فعلی) در حالیکه در مورد دریاسر عوامل طبیعی از جمله رژیم برفی رودخانه و نبود سیلابهای مخرب در کنار دانه بندی بسیار مناسب مصالح بدنه سد طبیعی، شرایط منحصر بفردی را برای ماندگاری مورفولوژی دریاسر رقم زده است. پدیده نادری که سزاوار تحقیقات میدانی و بازدیدهای کارشناسی است.

در حال حاضر دبی رودخانه ورودی  (رودخانه دریاسر) به دوبخش تقسیم می شود بخشی بصورت جریان زیرزمینی از منطقه دلتایی دشت شکل گرفته، در مسیر دره اولیه جریان یافته و پس از عبور از بدنه سد طبیعی به رودخانه پائین دست تخلیه میشود. بخش دیگر بسته به میزان دبی ورودی، بصورت جریان سطحی در پهنه دشت جاری بوده و در طول مسیر به داخل رسوبات دریاچه نفوذ کرده و در نهایت از بدنه سد طبیعی به رودخانه پائین دست تخلیه میشود.

ژئومورفولوژی دریاسر نقش موثری در تنظیم جریانهای رودخانه دریاسر داشته و درعین حال بخش مهمی از جریانهای ورودی را از طریق نا پیوستگی های زمین شناسی صرف تغذیه چشمه های متعدد پائین دست میکند.